Tüketici Hakları Derneği’nin AB desteğiyle hazırladığı ‘Pandemide Yoksulların Temel Gıdalara Erişimi’ başlıklı anket, pandeminin yoksulların temel gıdalara erişiminde yarattığı zorlukları ortaya koydu. Çalışmada hedef kitle olarak asgari ücret ve altında geliri olanlar ile herhangi bir gelirden yoksun olanlar seçildi. Anket, 15 Aralık-15 Ocak tarihleri arasında, hane halkı büyüklüğü 4 ve üzeri olan 173 kişinin katılımıyla online yapıldı.
ENFLASYON YÜKSEK
Söz konusu dönemde 4 kişilik bir ailenin temel gıda gereksiniminin karşılanması için açlık sınırı 3 bin 267 lira, barınma, sağlık, gıda, bakım ihtiyaçları için gerekli asgari yoksulluk sınırı ise 11 bin 186 lira olarak tespit edildi. Katılımcıların yüzde 80’inin borçlu olduğu ankete göre, 2020 yılında OECD ülkelerinde gıda enflasyonu ortalama yüzde 3.3 iken Türkiye’de yüzde 20.6 oldu.
Aylık 2 kilo ve üzeri tavuk tüketenlerin oranı yüzde 18.5 iken pandemi sürecinde yüzde 4’e, balık tüketenlerin oranı yüzde 10.4’ten yüzde 2.9’a düştü. Katılımcıların yüzde 16.8’i pandemi öncesinde düzenli olarak aylık kırmızı et tüketmediklerini belirtirken, bu oran pandemide 2 kat artışla yüzde 31.2 ‘ye yükseldi. Katılımcıların yüzde 68’i pandemi öncesi yumurtayı günlük tüketirken, bu oran yüzde 44’e düştü. Yumurtayı haftada bir tüketenlerin oranı ise yüzde 13.3’ten yüzde 21.4’e çıktı.
YAĞ TÜKETİMİ AZALDI
Katılımcıların yüzde 43’ü pandemi öncesinde aylık 1 litreden fazla ayçiçeği yağı tüketirken bu oran pandemi de yüzde 32’ye düştü. Aylık yarım litreden az ayçiçeği yağı kullandığını veya hiç kullanmadığını belirtenlerin oranı da yüzde 27’den yüzde 39’a yükseldi. Yoksulların en az yüzde 84’ü haftada bir veya daha fazla makarna, yüzde 75’i bulgur tüketti. Katılımcıların yüzde 11.5’i kuru fasulyeyi, yüzde 8.7’si nohutu aylık düzenli tüketemediklerini söyledi. Kuru fasulyeyi ayda bir tüketenlerin oranı pandemi öncesi yüzde 13.3 iken pandemide yüzde 19.5’e çıktı. Mercimek, makarna, bulgur, şehriye ve pirinç temel besin gıdaları oldu.
ÖNERİLER SIRALANDI
ARAŞTIRMADA şu öneriler sıralandı: “Temel besinde ithalattan vazgeçilerek, yerli üretim artırılmalı, öncelik şirketlere değil halka verilmeli, yoksulların insanca yaşaması için temel besinlerde sübvansiyon uygulanmalı. Asgari ücret açlık sınırının üzerine çıkarılmalı, hiçbir kesinti yapılmamalı. Kısa çalışma, işsizlik maaşı, nakdi ücret desteği çalışılan dönemle eşit olsun. İşsiz yoksullara hanedeki kişi sayısına göre nakdi ücret desteği sağlansın; elektrik, su, doğalgaz bedelsiz verilsin. Çocuklu hanelere ek desteklemeler yapılsın.”
