XIII. yüzyıl sonlarında Türkiye Selçukluların Anadolu’daki siyasi ve sosyo-kültürel gücünü kaybetmesiyle birlikte Beyliklerin parçalı bir görünüme büründürdüğü Anadolu’da birçok alanda olduğu gibi mezar mimarisinde de değişim yaşanmasına sebep oldu.
Bu devrin en önemli yeniliği Baldaken tarzı adı verilen, kenarları açık türbe modelinin ortaya çıkışıdır. İznik’teki Sarı Saltuk türbesi Baldaken tarzı türbelere örnektir. Baldaken tarzında inşa edilen türbelerin diğer türbelerden farkı yapının tasarım aşamasında ve inşasında dışa açık olarak düşünülmüş olmasıdır.
Bozüyük’te geçmişte Baldaken tarzında inşa edilmiş bir türbe bulunmaktaydı. Bozüyük ve yöresinde araştırmalar yapan Edebiyat Öğretmeni Bilgen Ertekin,Diş Hekimi Dr.Nadir Mumcu ve Araştırmacı-Yazar Kurulay Yılmaz ile yapmış olduğumuz mülakatlarda türbenin varlığından bahsedilmiş lakin belirttiğimiz türbe yıkıldığından günümüze ulaşamamıştır.
Türbenin kime ait olduğu konusunda fikir ayrılıkları bulunmaktadır. Kurulay Yılmaz’ın araştırması neticesinde Süleyman Köprülü’nün bahsettiği kümbet günümüze ulaşamamış olan erken dönem Anadolu Türk mimarisine ait Baldaken tarzı türbedir.
Yörenin Sultanönü vakıf defterinde “Nefsi Karadona nam-ı diğer Bozüyük” ismi ile adlandırılmış olması hasebiyle Bozüyük Tekke Mahallede türbesi bulunan Karadonaya ait olabileceği düşünülse de Osmanlı kuruluşunda mühim rol oynamış olan Kumral Abdal’a ait olduğu görüşüde oldukça yaygındır.
Ancak Karadona(Hamza Bey) Türbesi Bozüyük Tekke Mahallede ve Kumral Abdal Türbesi ise Kovalıca yolu üzerindedir.Uzun yıllardır isimsiz Baldaken yada halk arasında kümbetli türbe olarak adlandırılan Türbeye Bursa dan Konya ya Seyahat adlı eserin müellifi Mehmed Ziya’nın eserinde tesadüf ediyoruz.Mehmet Ziya Bozüyük’ten Demiryolu vasıtası ile geçtiği esnada Türbeyi “Mermerden yapılma dört sütun üzerine oturulmuş,kurşunla kaplı ve içinde meşhurlardan birinin kabri bulunan künbedi’de uzaktan seyrettik” şeklinde mülahazalarını paylaşmıştır.
ERTUĞRUL GAZİNİN SANCAKTARI KAMER ALİ BABA
Daha sonra Bozüyük Nahiye Maarif Komisyonu Başkanı Ali Nuri Efendi Mehmet Ziyaya 1900’de tam 119 yıl evvel yazdığı mektupta Kasımpaşa Caminin Cezeri Kasımpaşa tarafından yapıldığını ve Kasaba içerisinde bulunan Türbeninde Ertuğrul Gazinin Sancaktarı Kamer Ali Babaya ait olduğunu belirtmiştir.Nitekim Bozüyük Tarihinde ilk defa tespit ettiğimiz Kamer Ali Baba Türbesi Bozüyük ve yöresinin Osmanlı Kuruluşundaki aktif rolünü göstermesi bakımından önemlidir.
Bozüyük ve yöresinde araştırmalar yapan Edebiyat Öğretmeni Bilgen Ertekin, Diş Hekimi Dr.Nadir Mumcu ve Araştırmacı-Yazar Kurulay Yılmaz ile yapmış olduğumuz mülakatlarda
“Cumhuriyet okulunun bahçesindeki kubbeli mezarın kime ait olduğu konusunda bir bilgi yok. 1925 yılı gibi kasabaya su getirilirken bu anıt yıkılmış, diye biliyorum. Eski bir fotoğrafta okulun bahçesi mezarlık olarak görülüyor. Yol genişletirken bahçenin yola giden kısmı makinelerle kazılırken bu mezarın temel taşları çıkmıştı. Şimdiki Bilecik’e giden yolun tam ortasına denk gelir.” şeklinde mülahazalarını paylaşmıştır. -Bilgen Ertekin”
“ Dr.Nadir Mumcu ise kasabaya su getirilme tarihinin 1930-32 yılları arasında olduğunu belirtmiştir.-Dr.Nadir Mumcu”
“Kurulay YILMAZ’ın 1920 Doğumlu Süleyman KÖPRÜLÜ ile yaptığı mülakat’ta kervansarayın imarethanesi olarak adlandırdığımız kubbenin biraz küçüğünün şimdiki Cumhuriyet ilköğretim okulunun olduğu yerde bulunduğunu camii külliyesine dâhil olduğu söyleniyordu. Şeklinde mülahazalarını paylaşmıştır. – Kurulay Yılmaz”
Araştırmacı-Tarihçi Mehmet Can Çetinin yaptığı açıklamada; “Bozüyük ve yöresi hakkında yaptığımız her araştırmada halk arasında kümbet türbe olarak bilinen türbenin kime ait olduğu hususunda yaklaşık 4 yıldır araştırma yapıyoruz.Türbe ile alakalı veriye Bilecik Demiryolu tezime çalıştığım esnada İhtifalci Mehmed Ziyanın eserinde ismini tespit edemediğimiz türbenin Ertuğrul Gazinin Sancaktarı Kamer Ali Baba olduğunu tespit etmiş bulunmaktayız.İlerleyen süreç içerisinde Kamer Ali Babanın Bozüyük ve yöresi ile alakalı bağlantıları Osmanlı Kuruluş zamanındaki rolü hususundada araştırmalar yapacağız.Türbeyi Bozüyük doğumlulardan hatırlayanlar yada ninelelerinin anlatımı ile bilenler mevcut. Türbe günümüzde Bozüyük Belediyesi önünde bulunan Bilecik yolunun ortasında Cumhuriyet Okulunun giriş kapısının olduğu mevkiide kalmaktadır. 1930 lu yıllarda Bilecik Valisi Tevfik Bey Kasabaya su getirttiği zamanlarda Türbe yıkılmıştır. Bilecik’e giden yol genişletildiği zaman türbenin temel taşlarını görenlerde vardır.
KAYNAKÇA
Vedat Turğut,Osmanlı Devletinin Kuruluş Coğrafyasında Vakıflar ve Şehirleşme(16.yy Bilecik ve Çevresi),İstanbul,2015.
Mehmet Can Çetin,Nefs-i Karadona Nam-ı Diğer Bozüyük(Cami ve Türbeler),İstanbul,2018.
Kurulay Yılmaz, Bozüyük ve Kasımpaşa Camisi, Bilecik, 2007.
Ali Kılcı, Erken Osmanlı (1299-1451) Baldaken Türbeleri, Yayınlanmış Makale.
İsmail Orman,”Türbe”,DİA,c.41,İstanbul,2012.
Mehmed(İhtifalci) Ziya,Bursa’dan Konya’ya Seyahat.
