Vatandaşın çokça sorduğu ve merak ettiği tapu harç iadeleri hakkında konunun uzmanı Av. Şerife Köse ile röportaj gerçekleştirdik. Avukatımız sizler için akılda kalan soruları yanıtladı. Uzun zamandır medyada tapu harçlarının iadesi ile alakalı pek çok haber duyuyoruz. Tüketicilerden bu konuda pek çok soru geliyor.
Peki medyada dolaşan harç iadesi nedir?
“Aslında harç muafiyeti dediğimiz olay çok yeni bir olay değil, 2012’de yürürlüğe giren 6306 sayılı kanun kısaca “kentsel dönüşüm” diye adlandırdığımız yapılardan alınacak tapu harcı, noter harcı gibi alacak kalemlerine muafiyet getirmişti. Fakat kanunda gerek yürürlüğe girdiği haliyle gerekse 2014’te yapılan düzenlemeyle uygulama konusunda netlik sağlanamamıştı. Ek olarak ,Gelir İdaresi Başkanlığı, kentsel dönüşüm ile ilgili tapu müdürlüklerine ve vergi dairelerinde harç alınmasını bildiren yazılar göndermişti. Bu nedenle alınmaması gereken pek çok tutar vatandaştan haksız olarak tahsil edildi. Bu tahsil edilen harç ve masrafların geri alınabilmesi mümkündür”
Peki harç iadesi neyi kapsıyor, kimler nasıl faydalanabilir?
6306 sayılı kanun uyarınca en basit haliyle afet riski taşıyan yapılarda kentsel dönüşüme gidilmesi halinde, hak sahipleri kentsel dönüşüme tabi taşınmazlarına ilişkin devir ve tescil işlemleri için ödedikleri tapu harcı, noter harcı, damga vergisi, veraset ve intikal vergisi, belediyece alınan harç ve masrafların iadesini alabilirler. Bu durum sadece tüketici olarak adlandırdığımız gerçek kişiler için geçerli değildir, müteahhitler de ödedikleri harç ve vergilerin iadesini isteyebilirler. Nitekim bildiğimiz gibi tapu harçları hem alıcı hem de satıcı için talep ediliyor. Görüldüğü üzere mevzuattan sadece tüketiciler faydalanmıyor. En önemli husus işlem yapılan taşınmazın “riskli taşınmaz” grubuna tabi olmasıdır. Yoksa risk taşımayan taşınmaz devirleri bu kanuna tabi değildir.
Harç iadesi nasıl geri alınabilir, başvuru şartları nelerdir?
Harç iadesi için öncelikle idareye başvuru şart. Vatandaşların harç iadesi için riskli yapı belgeleri ile birlikte satış sözleşmeleri ve tapu senedini, ödeme dekontlarını harç iadesi talep eden dilekçe ekinde sunarak taşınmazın bulunduğu yerdeki Vergi idaresine harç iadesi için başvurmaları gerekiyor. Vergi idaresince 30 gün içinde iade gerçekleştirilmez ise, iade için dava yoluna başvurulması gerekiyor. Uygulamada genelde harçların iade edilmemesi ile karşılaşıyoruz. Dava yoluna gidilmesi tercih edilecekse vatandaşların, vergi mevzuatına hakim bir avukattan destek alması olası hak kayıplarının önüne geçecektir. Nitekim bu davalar, uzmanlık isteyen türde davalardır.
Vatandaş ne zamana kadar harçlarını geri alabilir? Bunun için tabi olunan bir süre var mı?
“Çoğu hukuki işlem gibi harç iadeleri de bir zamanaşımına tabi. Vatandaşın harç ödeme işlemlerinden itibaren 5 yıl içerisinde hak arama yollarına başvurması gerekiyor. Aksi taktirde vatandaşın süre yönünden bir hak kaybına uğraması kaçınılmaz olacaktır. Zamanaşımı tespiti genelde somut olaya göre değişiyor, bu nedenle naçizane görüşüm vatandaşın bir avukatta destek alarak bu yola başvurması.”
Peki vatandaş başvurdu diyelim, vatandaşa dava yoluna gitme maliyeti ne kadar olur? Biliyorsunuz ki vekalet ücreti ve dava harçları yüksek olduğu için pek çok vatandaş hakkını aramaktan imtina ediyor. Bu konuda ne önerebilirsiniz?
“Evet, genelde alacak pek yüksek olmadığı zaman vatandaş gelir ve gider hesabı yapar. Gelir kısmı gidecek bedeli karşılamıyorsa, hiç başvurmamayı tercih eder. Ancak tapu harç ve masrafları bildiğiniz üzere büyük rakamlar; işin içine vergiler de girdiğinde rakamlar onbinleri buluyor ki bu büyük bir değerdir. İdari mahkemelerde harçlar alacak davaları kadar yüksek değil, avukatın vekalet ücreti avukat ile yapılan ücret sözleşmesine göre değişir. Ancak en alt tutar baronun belirlediği asgari vekalet ücretinin altında olamaz fakat meslektaşlarım da ben de vatandaşın mağdur olmaması için gerekli özeni gösteriyor ve elimizden geleni yapıyoruz. O yüzden vatandaşın içi rahat olsun. Zaten vatandaş davasında haklı bulunduğu taktirde mahkemeler harç ve giderleri haksız olan tarafa yüklüyor yani burada yapılan harçlar da geri alınabilir nitelikte. Şu da bir bakış açısı olabilir; hiç alamadığınız beşbindense alabildiğiniz üçbin lira yeğdir.
Öte yandan hukuk devleti olmamızın bir güzelliğidir; barolarımız maddi imkanı olmayan vatandaşlarımıza “adli yardım” adı altında ücretsiz avukat desteği sağlar. Avukat tutmak için yeterli imkanı olmayan vatandaşlarımız ilçelerindeki barolara başvurarak adli yardımdan yararlanabilirler. Bu nedenle vatandaşın, harç ve vekalet ücretinden çekinerek haklarından vazgeçmelerine gerek yoktur.”
