Peki bu kadar ünlü olan, dünyayı hayretler içerisinde bırakan haritasıyla meşhur denizci Piri Reis, neden idam edildi. Piri Reis’in idamı ile ilgili Celalzade Mustafa Çelebi “Hürmüz’ün kâfirleri bu Kaptana oldukça fazla uçsuz bucaksız bir servet verdiler, Bu Kaptan kıymetli mallara kanarak sözde bir sebepten Hürmüz kuşatmasını kaldırmış ve devletin gemilerini Basra limanında bırakıp gitmiştir” sözleriyle satırların dökmüştür.
Kısacası Piri Reis’in Portekizlilerden rüşvet alarak, önemli bir stratejik nokta olan Hürmüz kuşatmasını kaldırması sebep gösterilmiştir.
Piri Reis’i İdama Götüren Süreç
Piri Reis, Hadım Süleyman Paşa’nın bölgeden yoğunlaşan Portekiz saldırılarına karşılık verememesi ve başarısız olması sebebiyle Süveyş kaptan-ı deryalığına getirilmiştir. Piri Reis’in ilk bölgeye gittiği süreç, Mısır’da yaşanan isyan sebebiyle olmuştur.
Portekizliler yeni keşfettikleri Hindistan’a açılan ticaret yolunun kontrolünü elde tutmak istiyorlar ve bu sebepten Osmanlı kıyılarına, Kızıldeniz’e ve Aden’e sürekli saldırılar düzenliyorlardı. Bu sebepten Portekizliler Süveyş limanını kuşatmış hatta kısa bir süreliğine Aden’i bile ele geçirmişlerdir. Ayrıca Portekizliler, karaya çıktıklarında ise bölgedeki Arapları Osmanlı’ya karşı isyan etmeye teşvik ediyorlardı.
Piri Reis ilk olarak bölgede Aden’i Portekizlilerin elinden kurtarmış ve ardından açık denizde Portekizlileri mağlup etmek için 32 adet gemi ile Hint Okyanusu’na çıkmıştır.
Kendisinden sayıca Üstün Portekiz donanmasına Maksat’ta mağlubiyet yaşatmış ve bu bölgeyi ele geçirmiştir. Maksat ve bölgesindeki adalardan Piri Reis, yüklüce ganimet toplamıştır. Maksat’ta yenilen Portekiz askerleri kaçarak Hürmüz Adası’nda Hürmüz Kalesine sığınmıştır.
Daha sonra Piri Reis Hürmüz adasını kuşatmış, oldukça uğraşmasına rağmen Hürmüz alınamamıştır.
Dayanıklı konumdaki Hürmüz Kalesi ve Alvaro de Noronha komutasındaki 1000 kadar Portekiz askeri, stratejik öneme sahip bu kalede topların etkili olması sebebiyle kuşatmayı sürekli canlı tutmuştur.
Zaman içerisinde kuşatma başarılı olamayınca askerler arasında moral bozukluğu yaşanmış ve daha sonra Piri Reis, Portekizlilere yardım ettikleri gerekçesiyle Müslüman yerel halkın bulunduğu şehri, askerlerine yaratmıştır.
Bu yağma girişimi, bölge halkı tarafından hoş karşılanmamış ve Basra valisi Ramazanoğlu Kubat Paşa haberdar olmuştur. Daha sonra Piri Reis Hürmüz Kalesi’nin Fethi edilmesi için Basra Valisi Ramazanoğlu Kubat Paşa’dan yardım istemiş Vali, Piri Reis’e yardım etmediği gibi onu, şehrinin yağmalattığı için tutuklamak istemiştir.
Portekizlilerin büyük bir donanma ile bu bölgeye geldiği, Basra Körfezini kapatmak istediği haberleri duyulmaya başlayınca Piri Reis, hazırlıksız olduğunu düşündüğü donanmasını Basra limanında bırakarak 3 adet ganimet dolu gemi ile Süveyş’e geri dönmüştür.
Süveyş’e ulaştığında Mısır Valisi onu, Hürmüz kuşatmasını kaldırması ve donanmayı terk edip gelmesi sebebiyle tutuklamış, bu konuyu divana iletmiştir.
Piri Reis üç ay kadar tutuklu kaldıktan sonra Kanuni Sultan Süleyman tarafından gelen idam Fermanı ile 80 yaşında Kahire’de kafası kesilerek idam edilmiştir. Cenazesi her idam mahkumu gibi isimsizler çukuruna atılmıştır.
Piri Reis Hain miydi
Piri Reis’in neden idam edildiği ile ilgili tarihçiler ikileme düşmektedir. Nedenlerinden biri Piri Reis’in idam sebebi ile ilgili tarihi kaynaklarda doyurucu bir açıklama bulunmamasıdır. Ayrıca bazı tarihçiler Piri Reis’in Portekizlilerden rüşvet aldığı hususuna katılmamaktır. Çünkü Piri Reis hayatı boyunca pek çok sefere katılmış ve oldukça yüklü ganimetler toplamıştır. Haliyle Piri Reis’in oldukça büyük bir serveti bulunmaktadır. Piri Reis’in idamının ardından mallarına da el konulmuştur.
Piri Reis’in idam edilmesinin arkasında yatan sebeplerin başında Basra Valisi Ramazanoğlu Kubat Bey ile anlaşamaması ve Osmanlı’nın diğer yöneticilerinin onun hakkında olumsuz görüş bildirip ardından kuyusunu kazması düşünülmektedir.
Hürmüz bölümü, Basra Körfezi’nin çıkış noktası olup, bu bölge bugün İran topraklarındadır. Hürmüz, o dönemde oldukça büyük bir stratejik öneme sahipti bugün olduğu gibi. Çünkü Basra körfezinin çıkış noktası konumunda olup, Hürmüz Boğazı elinizde değilse Basra Körfezi’nin hiçbir stratejik önemi kalmıyordu.
Hürmüz Boğazı Harita
Bu kadar önemli bir stratejik noktanın Piri Reis tarafından alınamaması, haliyle Kanuni Sultan Süleyman’ı oldukça kızdırmış ve idam fermanınına giden sonu hazırlamıştır. Bazı tarihçilere göre ise Piri Reis’i idama götüren sebep başarısız olmasıydı. Tarihte buna benzer 2. Viyana kuşatmasının ardından Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın idamı gösterilebilir.
Hürmüz Kalesi’nde Osmanlılara karşı savunma yapan Komutan Alvaro de Noronha, kuşatmayı anlattığı uzun mektubunda, Piri Reis’e rüşvet verildiği ile ilgili bir husustan bahsetmemiştir.
Yapılacak olası bir savaş sonrası yenilgide, Piri Reis Maksat ve Hürmüz çevresindeki topladığı aşırı ganimeti, Hint okyanusundan gelecek devasa Portekiz donanmasını kaptırmamak için bu ganimeti alarak Mısır’a döndüğü iddialar arasındadır.
Kendisinden sonra ilk başta Murat Reis Basra’da ki donanmayı Süveyş’e getirmek ile görevlendirir. Başaramamış ve yerine Seydi Ali Reis bu göreve getirilmiştir. Ancak o da donanmayı Basra’dan, Portekizlilerin elinden kurtaramamış ve Hindistan dolaylarında 9 adet gemi ile Gücerat Sultan’ına sığınmışlardır. İstanbul’a dönmesi yaklaşık 3 yıl sürmüş, Seydi Ali Reis idam edilmek bir yana dursun, ödüllendirilmiştir.
Bugün Piri Reis’in haritasının dünyaca konuşulan bir tarihi eser olmasının yanı sıra Piri Reis tarihimizin en önemli denizcilerinden biridir. Piri Reis, Kanuni Sultan Süleyman’ın Fermanı ile idam edilerek Kahire’de ölmüştür.
OKUMAKTAN PİŞMAN OLMAYACAĞINIZ BENZER YAZILAR
* OSMANLI’DA AKRABA CİNAYETLERİ
* Osmanlı’da ilk siyonist kimdi ?
* Arapların Osmanlıya cihad ilanı
* Vahdettin İslam dinine ihanet etti mi?
* Balkanlarda Türk Soykırımı ! Bizden başka kimsenin geçmişini unuttuğu yok !
