Türk Savunma Sanayii öncülerinden, İstiklal madalyalı ilk Türk girişimcisidir Şakir Zümre. Türk sanayici ve siyaset adamı Şakir Zümre, 1885 yılında Bulgaristan’ın Varna şehrinde doğdu. Varna’da ilkokul ve ortaokul eğitimini tamamladıktan sonra İsviçre’deki Cenevre Lisesi’ne kaydoldu. 1908 yılında Cenevre Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Mezuniyetinden sonra Varna’ya dönerek avukatlık yaptı, ticaretle uğraştı. Siyasete de atıldı ve Varna mebusu olarak Bulgaristan meclisine girdi.
I. Dünya Savaşı sonunda imzalanan Mondros Anlaşması’ndan sonra Bulgar hükümeti tarafından Bulgaristan’ı Türkiye lehine savaşa sokmak gerekçesiyle hapsedildi. 7 aylık hapis hayatından sonra Bulgaristan’da iş başına yeni bir hükümetin gelmesi üzerine özgürlüğüne kavuştu ve Milli Mücadele lehinde çalışmalar yürüttü. Anadolu’ya silah ve cephane taşınması için uğraş verdi. Mütareke sırasında İstanbul’da ticari faaliyetlere girişti. 1920’de İstanbul’da madeni eşya fabrikası kurdu. Mudanya Antlaşması’ndan sonra da faaliyetlerine devam etti. Demir ve bakır gibi bazı ham maddelerin Bulgaristan’a ihracı için çalıştı.
Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye’ye yurt dışından silah ve cephane gönderdiği için TBMM tarafından İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi.
Daha o yıllarda İstanbul’da bir silah fabrikası kurma amacındaydı. Bu amacını Erkan-ı Harbiye-i Umumiye’ye bildirdi. Fakat o yıllarda böyle bir girişimde bulunmak türlü zorlukları da içinde barındırıyordu. Yine de savunma sanayiine özel bir önem veren Şakir Zümre, daha önce tapa fabrikası olarak hizmet veren bir binanın enkazlarını değerlendirerek Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk özel sektör savunma sanayii fabrikasını kurdu. 1925 yılında Haliç’teki Karaağaç mevkisinde hizmete giren, Türk Sanayi Harbiye ve Madeniye Fabrikası isimli bu fabrikada silah ve cephane üretimi yapıldı. Fabrika Türk ordusunun silah ve cephane ihtiyacını karşılamak için faaliyet yürüttü.
TÜRK BOMBARDIMAN UÇAKLARIN KULLANDIĞI BOMBALAR BU FABRİKADA ÜRETİLDİ
Türk Hava Kuvvetlerinin ilk bombardıman uçaklarının kullandığı bombaların büyük bir bölümü bu fabrikada üretildi. 100 kg, 300 kg, 500 kg ve 1000 kg’lik bombaların seri üretimiyle Türk Hava Kuvvetlerinin önemli bir ihtiyacı karşılandı. Bununla beraber Türk deniz kuvvetleri için de su bombalarının yanı sıra aydınlatma fişekleri, mayın, el bombaları ve 5 beygirlik mazotla çalışan motorlar üretti. İlk Türk denizaltı bombaları da Türk Sanayi Harbiye ve Medeniye Fabrikasının üretimi olarak tarihe geçti.
Şakir Zümre, ürettiği ürünlerin ihracatını da gerçekleştirdi. Bu fabrikada üretilen bombalar dünyadaki örneklerinden daha fazla tahrip gücüne sahip olduğu için Şakir Zümre, Yunanistan’ın 1937 yılında açtığı ihaleyi kazandı. İhaleyle Yunanistan’a 1.5 milyon liralık ihracat gerçekleştirildi. Fabrika aynı zamanda Bulgaristan, Polonya, Mısır, Ürdün, Suriye ve çeşitli ülkelere de silah ihracatı yaptı.
II. Dünya Savaşı yıllarında da işçi sayısı kimi zaman 2 bini bulan Şakir Zümre Türk Sanayi Harbiye ve Madeniye Fabrikası önemli hizmetlerde bulundu. Bu yıllarda fabrikanın en büyük sorunlarından biri, uluslararası ulaşım yollarının kapalı ve abluka altında olması dolayısıyla fabrikanın ham madde, teknik alet ve makine gereksinimlerinin karşılanamamasıydı. Tüm bu zorluklara rağmen ayakta kalmayı ve üretimini devam ettirmeyi başardı.
AHH ŞU MARSHALL !
Şakir Zümre Türk Sanayi Harbiye ve Madeniye Fabrikası, 1944 yılına kadar savunma sanayiine hizmet ettikten sonra ABD’nin yaptığı Marshall “yardımları” neticesinde üretim sahasını değiştirerek döküm, madeni eşya ve ziraat aletleri üretimine başladı. Silah üretimini tamamen bırakmak zorunda kalan ve ağırlıklı olarak soba üretimine geçen fabrika, 1970 yılında kapandı.
Şakir Zümre iyi derecede Bulgarca ve Fransızca biliyordu. Türk Sanayi Birliğinde ikinci başkanlık yapmıştı ve İstanbul Ticaret ve Sanayi odasına üye idi. Şakir Zümre, 16 Haziran 1966 yılında vefat etti.
