Türkiye’de zaten adaletsiz bir tabloya sahip olan gelir dağılımındaki eşitsizlik, Covid-19 salgınının yarattığı ekonomik darboğazla daha da derinleşiyor. Yaşanan şok, istihdama bağlı tüm gelir türlerini olumsuz etkilerden öncelikle düşük gelir grubunun istihdam edildiği sektörleri vurduğu belirtiliyor.
İTÜ İşletme Mühendisliği Bölümü’nde İktisat Doçenti Ayşe Aylin Bayar ile İktisat Profesörü Öner Günçavdı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi İşletme Fakültesi’nde Profesör Haluk Levent, Covid-19 salgınının Türkiye’de gelir dağılımına etkisini ölçen bir rapor yayınladı.
İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü’nün yayınladığı rapora göre, zenginler oransal olarak daha az gelir kaybına uğrarken yoksulların gelir kaybının daha büyük olduğu ortaya çıkıyor.
Çalışmada, Covid-19 salgınının hane halklarının gelirleri üzerindeki etkisi iki senaryo üzerinden analiz edildi. Her iki senaryoda da gelir azalması gelir gruplarına göre farklı seviyelerde gerçekleşiyor.
En yoksul yüzde 20’nin toplam gelirden aldığı payın salgın öncesindeki değeri yüzde 6,5’ten her iki senaryo çerçevesinde de yaklaşık yüzde 1’lik düşüş ile yüzde 5,6’ya kadar geriliyor. Bu durum gelir payında yaklaşık yüzde 13,8’lik bir azalma anlamına geliyor.
En zengin yüzde 20’nin toplam gelirden aldığı pay ise neredeyse toplam gelirin yarısına denk düşecek şekilde yüzde 47,5’ten, birinci senaryoda yüzde 48, ikinci senaryoda yüzde 48,2’ye kadar yükseliyor. Yani zenginlerin gelirden aldığı pay yaklaşık olarak yüzde 1,5 artıyor.
EŞİTSİZLİKTE İKİNCİYİZ
Avrupa ülkeleri arasında gelir dağılımı eşitsizliğinde Sırbistan’dan sonra ikinci sırada yer alan Türkiye’de ‘son yüzde 20′ olarak adlandırılan en zengin kesim, gelirin yüzde 47,5’ini alıyor.
En yoksul yüzde 20’nin ise toplam gelirden aldığı pay yüzde 6,5 ile sınırlı kalıyor.
Hesaplamalara göre en zengin yüzde 20’lik grup en yoksul yüzde 20’lik grubun 7,3 katı daha fazla pay elde ederken bu oranın raporda belirlenen iki senaryoda da yükseldiği ve iki grup arasındaki farkın daha da derinleşerek 8,6 kata kadar ulaştığı görülüyor.
1 KİŞİNİN İŞSİZ KALMASI 3.5 KİŞİYİ ETKİLİYOR
Raporda, 18 farklı sektörün salgından nasıl etkilenebileceği de belirlendi. Buna göre en olumsuz senaryoda istihdam kayıpları 3,2 milyon kişiye kadar çıkabiliyor.
Gelir kayıpları ise en kötü etkilenen sektörlerde yüzde 75’e ulaşıyor. Raporda, istihdam oranı yüzde 40 olduğunda, çalışan bir kişinin ortalama olarak ne kadar nüfusa baktığını ifade eden bağımlılık oranı ise yüzde 30’a düşüyor.
Bu da kabaca 1 istihdam kaybından ortalama yaklaşık 3,5 kişinin etkilendiğini gösteriyor. Yani istihdam edilenlerin ortalama olarak bakmakla yükümlü oldukları nüfus bir hayli yükseliyor.
Hayrettin SABIRLI
Bozüyük Tüketici Hakları Derneği Başkanı
